काळाची पावले ओळखा!

लसीकरण सुरू झाल्यानंतर आणि एकेक निर्बंध हटू लागल्यानंतर देशातील आणि विशेषत: महाराष्ट्राच्या शहरी भागातील बऱ्याच नागरिकांनी जे बेबंद वर्तन सुरू केले आहे; त्याचा अतिशय मोठा फटका आरोग्य व्यवस्थेला, अर्थव्यवस्थेला आणि शेवटी साऱ्या समाजाला बसण्याचा धोका निर्माण झाला आहे. मुख्यमंत्री यांनी जो इशारा दिला आहे; तो लक्षात घेऊन महामुंबई, पुणे, ठाणे, नागपूर, औरंगाबाद, नाशिक या महानगरांबरोबरच सर्वच शहरांमधील सामाजिक व्यवहार जर ताबडतोब नियंत्रित झाले नाहीत तर गेल्या सहा महिन्यांमध्ये महाराष्ट्राने मिळवलेले सारे यश धुळीला मिळू शकते. सार्वजनिक समारंभ, विवाह सोहळे यांच्यावरील बंदी हटवली तरी नियम गेले नव्हते. मात्र, असे समारंभ करताना अतिशय बेशिस्त वर्तन केले गेले. आजही होत आहे. विशेषकरून राजकीय नेत्यांनी आपल्या घरातील लग्ने तरी साधेपणाने व कमी गर्दीत करायला हवी होती. प्रत्यक्षात लग्नेच नाही तर साखरपुडेही हजारोंच्या गर्दीत केले गेले. त्यांना मंत्र्यांनी हजेरी लावली. हा बेपर्वाई आणि असंवेदनशीलतेचा कळस होता. याचाच परिणाम म्हणून ठाकरे मंत्रिमंडळातील करोनाग्रस्त मंत्र्यांची संख्याही वाढत चालली आहे. नाशिक साहित्य संमेलनाचे स्वागताध्यक्ष छगन भुजबळ हेही करोनाग्रस्त झाले असून हे संमेलन दरवर्षीप्रमाणे रसिकांच्या गर्दीत घेतले तर ते धोकादायक ठरू शकते, याची ही धोक्याची घंटा आहे. दिल्लीतील अ. भा. आयुर्विज्ञान संस्थेचे महासंचालक डॉ. रणदीप गुलेरिया यांनी ‘सध्या भारतात पसरत असलेला करोनाचा विषाणू हा अधिक संसर्गजन्य असून एकदा करोनाग्रस्त झालेल्यांनाही तो पुन्हा ग्रासू शकतो’ असा इशारा दिला आहे. याचा अर्थ, करोनातून बऱ्या झालेल्या रुग्णांनी आता आपल्या शरीरात ‘अँटिबॉडीज’ तयार झाल्यामुळे काहीच भीती नाही, असा समज करून बेपर्वा राहणे परवडणारे नाही. महाराष्ट्रात सापडलेल्या काही रुग्णांमधील करोनाचे जंतू हे धोकादायक ब्राझिलियन करोनाचे आहेत की नाही, याबद्दल मतभेद असले तरी युरोपला नवा ज्या रीतीने दणका देतो आहे, तो पाहता भारतीयांनी तातडीने शहाणे होणे आवश्यक आहे.

श्रीमद् भगवद् गीतेमध्ये ‘उद्धरेदात्मनाऽऽत्मानं नात्मानमवसादयेत्। आत्मैव ह्यात्मनो बन्धुरात्मैव रिपुरात्मनः’ असे भगवान श्रीकृष्णांनी सांगितले आहे. याचा अर्थ हा की, स्वत:चा उद्धार स्वत:च करायला हवा. स्वत:ही अवहेलना होऊ देऊ नका. तुम्हीच तुमचे मित्र आणि तुम्हीच तुमचे शत्रू बनू शकता. कोण व्हायचे ते आपल्या सगळ्यांच्या वागणुकीवर अवलंबून आहे. याच्याच पुढच्या श्लोकात श्रीकृष्णांनी ‘मन हेच बंध किंवा मोक्ष यांचे कारण असते’ असेही म्हटले आहे. करोनाची लढाई आता आपल्या सगळ्यांना आपल्या मनाच्या रणभूमीवर जिंकायची आहे. रुग्णालये आहेत. लस आली आहे. व्यवहार सुरू झाले आहेत. रुळांवर येते आहे. पण नागरिकांनी जर बंधने पाळली नाहीत तर आपणच आपले सगळ्यांत मोठे शत्रू ठरू. अमेरिकेची आज जी दुर्दशा झाली आहे; तिचे प्रमुख कारण नागरिकांनी सारे नियम धुडकावून स्वैराचारी स्वातंत्र्य उपभोगले, हे आहे. गेल्या वर्षभराच्या करोना काळात भारतीयांनी नेटाने लढा दिला, असे कौतुक साऱ्या जगाला वाटते आहे. मात्र, आज महाराष्ट्र आणि केरळमधील नागरिक जे वर्तन करीत आहेत; त्यामुळे, उद्या सारा देश दुसऱ्या लाटेच्या तडाख्यात सापडू शकतो. मग ‘महाराष्ट्र मेला; तरी राष्ट्र मेले’ हे वेगळ्याच दुर्दैवी अर्थाने खरे ठरेल. मुख्यमंत्र्यांनी टाळेबंदी लागू करण्यासाठी आठवडाभराचा कालावधी दिला आहे. दरम्यानच्या काळात अनेक निर्बंध लागू झाले आहेत. शाळा पुन्हा बंद होत आहेत. अनेक शहरांमध्ये रात्रीची संचारबंदी लागू करण्यात आली आहे. हे निर्बंध वाढायचे नसतील तर मुखपट्टी, शारीर अंतर आणि व्यक्तिगत स्वच्छता ही त्रिसूत्री जिवाच्या कराराने पाळली गेली पाहिजे. रविवारी मुंबई किंवा पुण्यात सार्वजनिक ठिकाणी जी गर्दी दिसत होती; ती करोनाची भीती आता समाजमनातून पुरती पुसली गेली आहे, हेच दाखविणारी होती. करोनाची भीती बाळगायची नाही, याचा अर्थ बेबंद, बेछूट वागायचे असे नाही. मुखपट्टी न लावल्याने शहरांमध्ये जो लाखो रुपयांचा दंड वसूल होतो आहे, तो नागरिकांच्या बेशिस्त वर्तनावर प्रकाश टाकणारा आहे. मुख्यमंत्र्यांनी आता ‘मी जबाबदार’ अशी घोषणा दिली आहे. ती प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य अधोरेखित करणारी आहे. मंत्री, अधिकारी, कार्यकर्ते आणि सामान्य नागरिकापर्यंत प्रत्येकाच्या मनात ‘मी जबाबदार’ हा संदेश आजही पुरेसा झिरपलेला नाही. आता टाळेबंदी नको असेल तर ‘काळाची पावले’ ओळखावी लागतील. ती ओळखली नाहीत तर करोना नावाच्या काळाची नवी झडप आपले सारे जीवन पुन्हा अस्ताव्यस्त करून टाकेल. तसे आपण साऱ्यांनी होऊ देता कामा नये. त्यासाठी, स्वयंशिस्त हा एकमेव मार्ग आहे.